Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2021r.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gorzowie Wielkopolskim

w składzie następującym:

Przewodniczący : Sędzia Ewa Michalska

Sędziowie: Tomasz Korzeń, Marek Zwiernik

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 kwietnia 2021 roku w Gorzowie Wielkopolskim

sprawy z odwołania C. M. (1)

przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi ds Orzekania o Niepełnosprawności w G.

o ustalenie wyższego stopnia niepełnosprawności

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 lutego 2021 roku, sygn. akt IV U 2/20

oddala apelację.

Tomasz Korzeń Ewa Michalska Marek Zwiernik

VI Ua 13/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09.10.2019 roku Wojewódzki Zespól do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. utrzymał w mocy decyzję Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, w którym orzeczono, że C. M. (1) jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Ubezpieczona wniosła o zmianę decyzji i ustalenie, że jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym.

Pozwany wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 04.02.2021 roku Sąd Rejonowy w Gorzowie Wlkp. w sprawie IV U 2/20 - oddalił odwołanie ubezpieczonej.

Sąd Rejonowy ustalił, że C. M. (1) w dniu 23.05.2019 roku złożyła wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności. Powiatowy Zespół do Spraw orzekania o Niepełnosprawności orzeczeniem z dnia 24.06.2019 roku ustalił, że ubezpieczona jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności decyzją z dnia 09.10.2019 roku utrzymał w mocy orzeczeniem z dnia 24.06.2019 roku. C. M. (1) nie jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, nie wymaga stałej opieki innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Sąd Rejonowy zważył, iż odwołanie było niezasadne. Zgodnie z art. 4 ust. 1-4 ustawy z 27.08.1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U1997 r., Nr 123, poz. 776 ze zm.), do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolną do samodzielnej egzystencji. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. O istnieniu znacznego stopnia niepełnosprawności przesądzają łącznie trzy przesłanki: 1/ naruszona sprawność organizmu, 2/ niezdolność do pracy lub zdolność do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej, 3/ konieczność opieki (stałej lub długotrwałej) i pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Powyższe przesłanki powinny wystąpić łącznie, na co wskazuje użycie spójnika „i”, który pełni rolę funktora koniunkcji. Innymi słowy, brak którejkolwiek z przesłanek oznacza, że osoba nie jest niepełnosprawna w stopniu znacznym. W przedmiotowej sprawie biegli sądowi z zakresu psychiatrii, onkologii, ortopedii, interny stwierdzili, że wnioskodawczyni ma reakcję depresyjno – lękową, chorobę nadciśnieniową II, nadżerkę, zapalenie wpustu typu GERD i żołądka, początkową chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, ograniczenie ruchomości prawego stawu ramienno – łopatkowego, stan po radykalnym wycięciu piersi lewej z powodu raka przewrostowego NST bez nawrotu choroby nowotworowej. Twierdzenia biegłych są w ocenie Sądu I instancji poparte rzeczową, logiczną i spójną argumentacją. Biegli wskazali na przesłanki swego rozumowania, które prowadzi ich do konkluzji ustalenia stopnia niepełnosprawności. Podstawę wnioskowania biegłych stanowią przede wszystkim wyniki własnych badań, a nadto dokumentacja medyczna. Opinia biegłych nie jest więc w żadnym zakresie gołosłowna i zawiera uzasadnienie wymagane przez art. 285 § 1 Kpc. Może stanowić więc podstawę do ustalenia stopnia niepełnosprawności ubezpieczonej. Mając na uwadze treść opinii biegłych sądowych, Sąd II instancji uznał, że u wnioskodawczyni została naruszona sprawność organizmu. Do zaliczenia do znacznego stopnia niepełnosprawności konieczne jest ustalenie, że osoba taka wymaga zapewnienia opieki i pomocy w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji w celu pełnienia ról społecznych. Konieczność sprawowania opieki została zdefiniowana dla celów orzekania o niepełnosprawności w § 29 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15.07.2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności. Zgodnie z tym przepisem oznacza ona całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarska domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem. Natomiast w świetle § 29 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia, konieczność udzielenia pomocy w tym również w pełnieniu ról społecznych, oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzielaniu jej wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych. W § 29 ust. 2 rozporządzenia zawarto definicję długotrwałej opieki i pomocy w pełnieniu ról społecznych. Oznacza to konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie wskazanym w ust. 1 pkt 2 i 3. Jeżeli chodzi natomiast o niezdolność do samodzielnej egzystencji, pojęcie to zostało zdefiniowane w art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 27.08.1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych. W ocenie Sądu I instancji zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do ustalenia, że wnioskodawczyni wymaga opieki (stałej lub długotrwałej) i pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, albowiem, na co wskazał biegły ortopeda, wnioskodawczyni jest osobą samodzielną, poza wykonywaniem niektórych czynności w zakresie przygotowywania posiłków, mycia głowy, czy też wykonywania zakupów. Brak przesłanki umożliwiającej ustalenie, że skarżąca jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. Mając powyższe na względzie Sąd I instancji oddalił odwołanie.

Apelację od całości wyroku złożyła ubezpieczona. Zaskarżyła wyrok w całości, zarzucając mu:

1/ naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 Kpc poprzez niewłaściwą opinię lekarską biegłych sądowych z dnia 12.01.2021 roku, z treści której wynika w części „rozpoznanie”, że powódka znajduje się w stanie po radykalnym wycięciu piersi lewej z powodu raka przewodowego NST z kilkuletnim przebiegiem, podczas gdy w rzeczywistości powódka poddana została mastektomii piersi prawej wraz z wycięciem węzłów chłonnych;

2/ naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 Kpc poprzez odmówienie uznania wiarygodności treści pisma powódki z dnia 01.02.2021 roku ustosunkowującego się do treści opinii lekarskiej biegłych sądowych z dnia 12.01.2021 roku, w którym powódka kwestionuje treść przedmiotowej opinii;

3/ sprzeczność istotnych ustaleń z treścią materiału dowodowego zebranego w sprawie – sprzeczność opinii biegłych z innymi dowodami, tj. wniosek, że powódka nadal wymaga okresowej kontroli oraz prowadzenia oszczędnego i unormowanego trybu życia z unikaniem wysiłku fizycznego i psychicznego, przekraczającego możliwości adaptacyjne organizmu, podczas gdy powódka nadal kontynuuje leczenie onkologiczne organizmu w centrum Onkologii w P. przyjmując terapię hormonalną bez możliwości ustalenia daty zakończenia leczenia ;

4/ naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych poprzez jego niewłaściwą wykładnię i w efekcie uznanie, że powódka nie jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, podczas gdy obecna sytuacja zdrowotna powódki w istotny sposób narusza jej sprawność fizyczną i psychiczną, uniemożliwia wykonywanie pracy i wymaga długotrwałej pomocy innych osób w codziennych czynnościach życiowych.

Ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji w ten sposób, że powódka zostanie zaliczona do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym na stałe; ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji ubezpieczona podała, że mastektomia uniemożliwia jej swobodne poruszanie ręką, ogranicza jej podnoszeni do góry, ogranicza możliwość podnoszenia i przenoszenia przedmiotów. Jest to trwałe naruszenie sprawności organizmu, które nie rokuje poprawy bowiem nie ma możliwości odzyskania pełnej sprawności po mastektomii piersi prawej i wycięciu węzłów chłonnych – nie istnieje możliwość „odrodzenia się” tych części ciała. Jest to całkowite i trwałe uszkodzenie organizmu , spowodowane brakiem anatomicznej struktury części ciała. W przypadku skarżącej przyczyną uszkodzenia organizmu stała się choroba nowotworowa. Na potwierdzenie swoich twierdzeń skarżąca wskazała na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11.04.2013 roku. Dalej podała, że do czasu operacji w 2017 roku jest osobą całkowicie zależną od otoczenia w zakresie pielęgnacji, higieny osobistej i wykonywania czynności samoobsługowych. Jak osoba praworęczna nie potrafi wykonywać podstawowych czynności życiowych, prowadzić gospodarstwa domowego, wymaga pomocy i współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji. Pomoc ta jest niezbędna w sposób trwały, biorąc pod uwagę naruszenie sprawności organizm jak i wiek skarżącej (w czerwcu skończy 75 lat). Okoliczności te nie rokują poprawy w stanie zdrowia i z pewnością nie spowodują poprawy w zakresie możliwości wykonywania samodzielnie podstawowych czynności życiowych. W opinii z dnia 12.01.2021 roku biegli podali, ze powódka znajduje się w stanie po radykalnym wycięciu piersi lewej z powodu raka przewodowego NST z kilkuletnim przebiegiem, podczas gdy w rzeczywistości powódka poddana została mastektomii piersi prawej z wycięciem węzłów chłonnych. Nadto, Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku nie odniósł się do treści pisma ubezpieczonej z dnia 01.02.2021 roku, w którym skarżąca kwestionowała treść opinii biegłych sądowych, co prowadzi do wniosku, że stanowisku ubezpieczonej odmówiono wiarygodności. Ubezpieczona kontynuuje leczenie w Centrum Onkologii w P., przyjmuje leki hormonalne, bez możliwości ustalenia daty zakończenia leczenia, do czego również nie odniósł się organ orzekający. Brak przyznania znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe uniemożliwia skarżącej dostęp do ciągłej rehabilitacji, która w przypadku takiego schorzenia jest niezbędna dla utrzymania dotychczas wypracowanej nieznacznej sprawności poruszania prawną ręką. Brak stałej rehabilitacji w takim przypadku prowadzi do powstawania obrzęków limfatycznych, a uniemożliwienie ich zniwelowania jest niebezpieczne dla zdrowia i życia ubezpieczonej.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja ubezpieczonej okazała się niezasadna.

Postępowanie apelacyjne ma merytoryczny charakter i jest dalszym ciągiem postępowania rozpoczętego przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z treścią art. 378 § 1 K.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Rozważając zakres kognicji sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż sformułowanie „w granicach apelacji” wskazane w tym przepisie oznacza, iż sąd drugiej instancji między innymi rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji oraz kontroluje poprawność postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. akt III CZP 49/07, OSN 2008/6/55).

Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie dokonując trafnych ustaleń i wyjaśniając wszystkie istotne okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. To zaś spowodowało, że Sąd Okręgowy zaakceptował w całości ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji, traktując je jako własne i nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. akt I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24/776).

Ubezpieczona w apelacji w zasadzie powtórzyła swoje stanowisko wyrażone w odwołaniu i pismach procesowych składanych w toku postępowania. Sąd II instancji nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości w postępowanie przed Sądem I instancji. Z opisu wywiadu przeprowadzonego przez biegłych sądowych jak i z opisu badania przedmiotowego wynika jednoznacznie, że biegły z zakresu onkologii wziął pod uwagę, że skarżąca przeszła radykalne wycięcie piersi prawej z powodu raka przewodowego NST, z kilkuletnim przebiegiem, bez nawrotu choroby nowotworowej. Jak wynika z wywiadu i opisu badania: „Po stronie prawej klatki piersiowej widoczna poprzeczna, linijna i przesuwalna blizna pooperacyjna. Pierś lewa o prawidłowym kształcie i budowie tłuszczowo – gruczołowej (…) W 2017 roku operowana z powodu nowotworu prawej piersi – mastektomia.” Logicznym jest zatem, że przy ocenie stanu zdrowia skarżącej biegli sądowi, zwłaszcza specjalista z zakresu onkologii, wzięli pod uwagę fakt, że ubezpieczona przeszła w 2017 roku mastektomię piersi prawej, a nie lewej zaś wpis podany przez biegłych sądowym w części „Rozpoznanie” dotyczący stanu po radykalnym wycięciu piersi lewej (a nie prawej) stanowi oczywistą omyłką pisarską. W konkluzji do opinii biegli raz jeszcze podkreślili, że u ubezpieczonej zakończono leczenie chirurgiczne inwazyjnego raka przewodowego NST piersi prawej. U ubezpieczonej nie występująca odległe objawy uboczne przebytego leczenia przeciwnowotworowego, które w istotny sposób obniżyłyby komfort życia i ograniczałyby wydolność organizmu czynnościową i sprawność ruchową organizmu. Z przyczyn onkologicznych skarżąca jest osobą niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym.

Skarżąca kwestionowała orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. wydane w stosunku do jej osoby w przedmiocie utrzymania w mocy decyzji Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności o zaliczeniu ubezpieczonej do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Wobec tego Sąd I instancji był zobligowany zasięgnąć opinii biegłych sądowych lekarzy: ortopedy, onkologa, psychiatry i internisty celem ustalenia czy wnioskodawczyni ze względu na naruszoną sprawność organizmu jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, a jeśli tak to czy naruszenie w tym stopniu jest trwałe czy okresowe. Z opinii biegłych sądowych jednoznacznie wynika, ze rozpoznanie u niej schorzenia nie czynią jej osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. Brak jest podstaw do uznania u wnioskodawczyni znacznego stopnia niepełnosprawności. Biegła lekarz psychiatra T. K. wskazała, że w 2019 roku ubezpieczona rozpoczęła leczenie depresji o umiarkowanym nasileniu, przyjmuje leki w dawce terapeutycznej. Samodzielnie funkcjonuje w różnych rolach społecznych, dba o swoje podstawowe potrzeby. Nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby. Biegli sądowi lekarze: internista L. W., ortopeda S. P. i onkolog J. D. również uznali, że skarżąca nie jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. Stwierdzony stopień naruszenia narządu ruchu stanowi przesłankę do orzeczenia umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z symbolem 05R. Ograniczenia, na które wskazuje skarżąca np. podczas mycia głowy, przygotowywania posiłków, robienia zakupów uzasadniają uznanie jej za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Po przejściu raka piersi prawej u skarżącej obecnie występują korzystne czynniki prognostyczne takie jak małego rozmiaru ogniska nowotworowe, wysoki stopień zróżnicowania komórek nowotworowych. Skarżąca wymaga okresowej kontroli w Poradni Onkologicznej i prowadzenia oszczędnego trybu życia , z unikaniem nadmiernego wysiłku fizycznego i psychicznego. Nie występują u niej jednak odległe objawy uboczne przebytego nowotworu, które w istotny sposób obniżałyby komfort życia i ograniczałyby wydolność czynnościową i sprawność ruchową organizmu. Z przyczyn onkologicznym ubezpieczona nie jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. Schorzenia internistyczne także nie kwalifikują ubezpieczonej do znacznego stopnia niepełnosprawności. Opinia biegłych sądowych została sporządzona w sposób rzetelny, przez uprawnione do tego osoby, w granicach przyznanych im kompetencji. Nie ujawniły się też żadne okoliczności w sprawie, które podważałyby rzetelność sporządzenia niniejszej opinii. Opinia biegłych sądowych miała na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, gdyż potrzebne były do tego wiadomości specjalne. Opinia ta podlegała, jak inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (por. postanowienie SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001, nr 4, poz. 64). Specyfika oceny tego dowodu wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia i wiedzy powszechnej. Gdy więc sąd zleca biegłemu wydanie opinii, musi mieć na względzie to, czy dysponuje on wiadomościami specjalnymi niezbędnymi dla stwierdzenia okoliczności mających istotny wpływ dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiadomości specjalne mogą wynikać zarówno z przygotowania teoretycznego, jak i wykonywanej w danej dziedzinie pracy i nabytych stąd umiejętności oceny występujących tam zagadnień. Stąd też Sąd, mając na uwadze ów kryteria oceny, w pełni przypisał przymiot wiarygodności opinii biegłych sądowych. Wnioskodawczyni wprawdzie zakwestionowała opinię biegłych sądowych, lecz konkretnych zarzutów do opinii, które by wymagały ustosunkowania się przez biegłych sądowych w postaci opinii uzupełniającej – nie złożyła.

Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 K.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącej odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (wyr. SA w Szczecinie z 19.6.2008 r., I ACa 180/08, Legalis). Co więcej, skuteczne postawienie takiego zarzutu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd, wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (wyr. SA w Poznaniu z 21.5.2008 r., I ACa 953/07, niepubl.).

Zgodnie z art. 233 § 1 K.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei zgodnie z art. 278 § 1 K.p.c., dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczające poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów, sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30.10.2003 roku, IV CK 138/02, Legalis).

Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna. Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30.06.2000 roku, II UKN 617/99, OSNAPiUS 2002/1/26).

Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności, rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Możliwość wsparcia stron przyjmowano jedynie w wyjątkowych wypadkach, działanie bowiem sądu z urzędu może być odbierane jako naruszenie równości stron biorących udział w postępowaniu oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd. W orzecznictwie nie kwestionowano tego, że w pewnych sytuacjach sąd orzekający w sprawie winien skorzystać ze swego uprawnienia przewidzianego w art. 232 zd. Drugie K.p.c., a jako typowe okoliczności, w których taki obowiązek miałby być realizowany, wskazywano podejrzenie prowadzenia procesu fikcyjnego, zamiar stron obejścia prawa albo rażącą nieporadność jednej ze stron. Nie ulegało jednak nigdy wątpliwości, że uprawnienie sądu w zakresie dopuszczenia dowodu z urzędu przekształca się w obowiązek jedynie w wypadkach wyjątkowych, nie zaś w każdym przypadku bierności strony, nawet jeśli dla wykazania określonej okoliczności niezbędne jest uzyskanie wiadomości specjalnych. Nie sposób wywodzić, iż zawsze wówczas gdy konieczne jest udowodnienie ustalenia stopnia niepełnosprawności przez odwołującego za pomocą dowodu z opinii biegłego, strona dochodząca tego roszczenia może bez jakichkolwiek konsekwencji procesowych oczekiwać aż sąd podejmie za nią wszelkie czynności zmierzające do udowodnienia okoliczności niezbędnych dla poczynienia określonych ustaleń faktycznych, z których wywodzi ona skutki prawne. Skoro ubezpieczony ostatecznie przed Sądem Rejonowym nie domagał się dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej czy też opinii innego biegłego, ani też nie wniósł żadnych merytorycznych zastrzeżeń do wydanych już w sprawie opinii, to trudno było zakładać, że Sąd wyręczy w tym stronę. Takie postępowanie Sądu mogłoby być odebrane jako naruszenie równości stron biorących udział w postępowaniu oraz prawa do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd. Ubezpieczona nie była w sprawie reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, lecz terminowo składała wszystkie pisma, w tym też wnioski o uzasadnienie wyroków, rozumiała kierowane do niej polecenia. Biegli sądowi wydali opinie niekorzystne dla skarżącej, których to odwołująca nie jest w stanie zaakceptować. Jednoznacznym wnioskom płynącym z opinii biegłych sądowych skarżąca przeciwstawia własne, subiektywne odczucia co do stanu swojego zdrowia, które nie mogą mieć wpływu na zmianę spornego rozstrzygnięcia wydanego przez Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne musiały się ostać, zaś Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnych naruszeń przepisów postępowania, które mogłyby doprowadzić do zmiany lub też uchylenia zaskarżonego wyroku.

Zarzut naruszenia prawa materialnego również był bezzasadny.

W myśl art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 27.08.1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 roku, poz. 573, t.j.; dalej jako ustawa), „niepełnosprawność” oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Ustawodawca ustalił trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą: 1) znaczny; 2) umiarkowany; 3) lekki (art. 3 tej ustawy).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy, do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Ust. 2. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Ust. 3. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Ust. 4. Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację

Zgodnie zaś § 30 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15.07.2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U.2003 r., nr 139, poz. 1328 ze zm.) § 30. Standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

1) czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w § 29 ust. 1 pkt 3, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

2) częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności o których mowa w § 29 ust. 1 pkt 3.

Natomiast zgodnie z § 29. 1. ww. rozporządzenia standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

1) niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

2) konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

3) konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

2. Przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i 3.

Sąd I instancji zasadnie uznał, że C. M. (2) nie spełnia warunków do uznania jej za osobę o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym przede wszystkim opinie biegłych sądowych, wykazały poza wszelką wątpliwość, że ubezpieczona kwalifikuje się do uznania umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Skarżąca nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej pomocy lub opieki innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Miarodajny dla oceny stopnia niepełnosprawności jest wynik badań lekarskich przeprowadzonych przez biegłych sądowych. O ustaleniu stopnia niepełnosprawności nie decyduje bowiem lekarz leczący czy też inni lekarze, do których strona udaje się na konsultacje medyczne, albowiem jak zauważa się w orzecznictwie sądowych, chodzi tu o ocenę stopnia niepełnosprawności w prawnym rozumieniu, podejmowaną w trybie określonej procedury i przez odpowiednie organy. Biegli sądowi to lekarze wpisani na listę biegłych, posiadający wieloletnie doświadczenie zawodowe i cechy gwarantujące bezstronność i rzetelność opiniowania w sprawach sądowych. Tym samym dokumentacja medyczna skarżącej w tym konieczność pozostawania pod opieką Poradni Onkologicznej (na co zresztą biegli sądowi zwrócili uwagę), same przez się nie stanowią dowodu na posiadanie przez ubezpieczoną znacznego stopnia niepełnosprawności.

Skutki naruszenia sprawności organizmu, na które wskazuje cytowane wyżej rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15.07.2003 roku, powodują konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych oznaczają zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych. Z opinii biegłych sądowych nie sposób jest wywieźć, że skarżąca jest osobą zależną od innych osób w pełnieniu ról społecznych. Subiektywne stanowisko skarżącej w tym zakresie, sprzeczne z dowodem w postaci opinii biegłych sądowych, nie mogło zasługiwać na aprobatę Sądu. Ubezpieczona potrzebuje pomocy innych osób, w tym męża, np. podczas ubierania się czy podczas mycia głowy, niemniej jednak ta okoliczność świadczy o tym, że skarżąca jest osobą o umiarkowanym a nie znacznym stopniu niepełnosprawności. Stopień niedogodności w życiu codziennym skarżącej nie jest bowiem tak intensywny aby uzasadniać przyznanie jej znacznego stopnia niepełnosprawności. Bez znaczenia jest okoliczność, że przyznanie skarżącej znacznego stopnia niepełnosprawności uniemożliwi jej korzystanie z rehabilitacji poza kolejnością w sposób ciągły. Podstawą przyznania znacznego stopnia niepełnosprawności jest bowiem spełnienie ustawowych przesłanek do jego przyznania, a tych ubezpieczona nie spełniła.

Wyrok Sądu Rejonowego w pełni odpowiada prawu.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 K.p.c. oddalił apelację ubezpieczonej jako bezzasadną.

Zgodnie z art. 374 K.p.c., sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub w odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

Żadna ze stron nie domagała się rozpoznania apelacji na rozprawie. Przeprowadzenie rozprawy nie był konieczne. Wobec powyższego Sąd II instancji rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym.

Tomasz Korzeń Ewa Michalska Marek Zwiernik