Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim

PROTOKÓŁ

ROZPRAWY APELACYJNEJ

Dnia 25 marca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Marek Zwiernik

Protokolant: st. sekr. sąd. Aneta Symeryak

na posiedzeniu jawnym rozpoznał sprawę S. P.

przeciwko Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim

z dnia 31-10-2024r., sygn. akt IV P 160/24

posiedzenie rozpoczęto o godzinie: 12:50

Po wywołaniu stawili się:

00:00:00	Uruchomiono rejestrację dnia 2025-03-25 o godz. 12:50:25
00:00:11	Powód nie stawił się - o terminie zawiadomiony prawidłowo. Za pozwanego stawił się wiceprezes WSA - K. D. - okazuje dowód osobisty.
( …)
00:05:10	Sąd postanowił: 1. Rozprawę odroczyć na termin z urzędu. 2. W trybie art. 390 kpc wystąpić do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym o treści: „Czy wiceprezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego może reprezentować ten sąd jako pozwanego w sporze sądowym z prezesem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego?”
( …)

Sygn. akt VI Pa 179/24

UZASADNIENIE

Przepis art. 390 k.p.c. stanowi , że : jeżeli przy rozpoznawaniu apelacji powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, odraczając rozpoznanie sprawy.

Sąd Okręgowy uznał, że kwestia dotycząca właściwej reprezentacji Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sporze sądowym z Prezesem tego sądu budzi poważne wątpliwości prawne których, ani Sąd Najwyższy, ani doktryna jeszcze nie rozstrzygały.

W rozpatrywanej sprawie VI Pa 179/24 Prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. pozwał ten sąd o wynagrodzenie. Odpowiedź na pozew w imieniu sądu sporządził Wiceprezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, on też jest autorem apelacji. Do odpowiedzi na pozew dołączono akt powołania wiceprezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ( dalej WSA ) przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego ( dalej NSA ).

Wezwany do wskazania podstawy prawnej do reprezentowania WSA w sporze z jego Prezesem, wiceprezes WSA powołał się na przepis art. 20 & 3 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. z 2024 r. poz. 1267 ) . Przywołał też kilka orzeczeń Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Sąd pytający nie miał wątpliwości, że sprawa w której sędzia sądu administracyjnego pozywa ten sąd o wypłatę wynagrodzenia jest sprawą z zakresu prawa pracy w której pozwanym pracodawcą jest sąd w którym ten sędzia pełni służbę. ( uchwała SN z dnia 02 grudnia 2010 roku w sprawie I CSK 111/10 )

Dlatego w pierwszej kolejności należało sięgnąć do przepisów dotyczących reprezentacji pracodawcy w sporach pracowniczych. Zgodnie z przepisem art. 3 ¹ & 1 kodeksu pracy: za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

W świetle tego przepisu nie ulegało wątpliwości, że Wojewódzki Sąd Administracyjny reprezentuje Prezes tego sądu. Wynika to bezspornie z przepisu art. 20 & 1 ustawy o ustroju sądów administracyjnych o treści: Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, pełni czynności administracji sądowej i inne czynności przewidziane w ustawie.

Niemniej jednak w rozpatrywanej sprawie Prezes WSA wytoczył powództwo i było oczywiste, że nie może reprezentować pozwanego Sądu, albowiem procesowałby się sam ze sobą.

WSA w sporze z Prezesem reprezentował wiceprezes który upatrywał umocowania w przepisie art. 20 & 3 ustawy ustrojowej sądów administracyjnych stanowiącego, że: Prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego zastępuje wiceprezes sądu lub wyznaczony sędzia.

Sąd pytający uważa, że pojęcie zastępstwa określone w w/w przepisie jest niewystarczające do uznania, że wiceprezes WSA może reprezentować ten Sąd w sporze sądowym z Prezesem. Przede wszystkim przepis art. 20 & 3 ustawy odnosi się do czynności z innymi podmiotami jakie wiceprezes, w czasie nieobecności Prezesa, wykonuje w jego zastępstwie. Nie odnosi się natomiast do czynności między Prezesem a wiceprezesem reprezentującym WSA w sporze sądowym.

Powołane w piśmie z dnia 13 lutego 2025 r. orzeczenia są tego potwierdzeniem i nie wynika z nich, iż wiceprezes sądu może go reprezentować w sporze z Prezesem tego sądu.

Postanowienie SN z 23 czerwca 2016 r. w sprawie V CSK 632/15 dotyczy uczestnictwa wiceprezesa sądu powszechnego w postępowaniu o podział majątku innych podmiotów.

Uchwała SN z dnia 7 czerwca 2023 roku w sprawie II ZO 24/23 dotyczy udziału wiceprezesa sądu powszechnego uczestniczącego w postępowaniu dyscyplinarnym innego sędziego.

Wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 2018 roku w sprawie I OSK 2336/17 dotyczy wiceprezesa sądu administracyjnego uczestniczącego w postępowaniu o informacje niejawne w sprawie innej osoby.

Wyrok NSA z dnia 25 września 2024 roku w sprawie III OSK 463/23 dotyczy wiceprezesa sądu administracyjnego uczestniczącego w postępowaniu o informacje niejawne w sprawie innej osoby.

Dla sądu pytającego nie ulegało wątpliwości, iż przepis art. 20 & 3 ustawy o ustroju sądów administracyjnych nie może stanowić źródła umocowania wiceprezesa WSA do reprezentowania tego Sądu w sporze pracowniczym z Prezesem WSA.

Analiza przepisów ustawy o ustroju sądów administracyjnych i ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sądów powszechnych Dz. U z 2024 r. poz. 334) dalej usp do której w/w ustawa odsyła wykazuje, że ustawodawca nie uregulował kwestii reprezentacji sądu w sprawie w której Prezes występuje z powództwem przeciwko temu sądowi. Nie może to jednak oznaczać, że Prezes WSA nie może dochodzić swoich roszczeń przed sądem. Zgodnie bowiem z przepisem art. 89 & 2 usp w sprawach o roszczenia ze stosunku służbowego sędziemu przysługuje droga sądowa.

Wiemy zatem, że prezes WSA może na drodze sądowej przed sądem pracy dochodzić roszczeń ze stosunku służbowego przeciwko sądowi w którym pełni służbę. Sąd ten może reprezentować osoba lub organ zarządzający albo inna wyznaczona osoba ( art. 3 ¹ & 1 Kodeksu pracy ). Prezes WSA nie może jednak reprezentować tego Sądu w sporze z samym sobą. Dlatego w rozpatrywanej sprawie WSA reprezentował wiceprezes.

W ocenie Sądu pytającego rozwiązanie to nie jest ani transparentne, ani procesowo usprawiedliwione albowiem spór toczy się de facto między mocodawcą a jego zastępcą, co rodzi poważne wątpliwości co do przejrzystości intencji obu stron procesu.

Rozwiązaniem bardziej sprawiedliwym i transparentnym byłaby sytuacja kiedy Wojewódzki Sąd Administracyjny reprezentowałby prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego albo wyznaczona przez niego osoba. Dochowana byłaby bowiem zasada dwustronności procesu.

Ma to swoje oparcie w interpretowanych w ramach wykładni celowościowej przepisach art.12 ustawy o ustroju sądów administracyjnych o treści: zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych sprawuje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego i art. 20 & 2 ustawy o treści: prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego w zakresie administracji sądowej jest organem podległym Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Ponadto zgodnie z przepisem art. 21 & 1 ustawy o prawo o ustroju sądów administracyjnych Prezesa i wiceprezesa sądu w wojewódzkim sądzie administracyjnym powołuje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego spośród sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego tego sądu.

Przepis art. 21 a & 1 w/w ustawy stanowi, że: Prezes i wiceprezes sądu w wojewódzkim sądzie administracyjnym mogą być odwołani przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w toku kadencji w przypadku:

1) rażącego niewywiązywania się z obowiązków służbowych;

2) gdy dalszego pełnienia funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości.

Pojęcie zwierzchniego nadzoru zostało wyjaśnione m.in. w wyroku NSA z dnia 05 lutego 2008 roku w sprawie I OSK 581/07 gdzie czytamy: Przepis art. 175 Konstytucji rozróżnia gałęzie sądownictwa powszechnego i administracyjnego. Stosownie do treści art. 9 ustawy z dnia ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów sprawuje Minister Sprawiedliwości. Odpowiednikiem tej normy jest przepis art. 12 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), który stanowi, że zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych sprawuje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego. To zatem Prezes NSA, a nie Minister Sprawiedliwości, jest właściwy do stwierdzenia nieważności własnej decyzji czy postanowienia. Nad Prezesem Naczelnego Sądu Administracyjnego nie ma bowiem organu wyższego stopnia.

W nowszym orzeczeniu z dnia 16 września 2026 roku w sprawie I GSK 1670/14 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził: pod pojęciem nadzoru w rozumieniu art. 12 p.u.s.a., kryje się władcze wkraczanie we wszelką działalność zarządzającą i organizatorską inną niż związaną z czynnościami jurysdykcyjnymi sędziów. Mieści się w nim niewątpliwie możliwość decydowania o przypisaniu konkretnych rodzajowo spraw poszczególnym Izbom i Wydziałom Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak i też przenoszenie w ramach tych jednostek organizacyjnych sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zdaniem Sądu pytającego wykładnia celowościowa w/w przepisów pozwalałaby na szerokie rozumienie pojęcia zwierzchni nadzór poprzez rozciągnięcie go na reprezentowanie przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego albo inną wyznaczoną przez niego osobę, wojewódzkiego sądu administracyjnego w sporze z prezesem tego sądu. Zapewniłoby to pełną realizację zasady kontradyktoryjności procesu cywilnego poprzez klarowne rozdzielenie pozycji powoda i pozwanego. Nie spełnia tych kryteriów sytuacja w której przeciwnikiem procesowym Prezesa WSA jest jego zastępca czyli wiceprezes WSA.

Przechodząc na zakończenie do kwestii znaczenia odpowiedzi na pytanie prawne dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy, należy wskazać, że niewłaściwa reprezentacja strony pozwanej może prowadzić do nieważności postępowania w danej instancji o której mowa w art. 379 pkt 2 k.p.c. Przepis ten wskazuje na nieważność postępowania jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany. Zgodnie z przepisem art. 378 & 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

Skoro zatem jest to okoliczność brana pod uwagę z urzędu przy rozpoznawaniu apelacji, to bezspornie jest to kwestia zasadnicza dla rozstrzygnięcia sprawy VI Pa 179/24.

Dlatego Sąd Okręgowy w trybie art. 390 & 1 k.p.c. wystąpił z pytaniem prawnym.

Marek Zwiernik